جهان منهای آمریکا به برجام پایبند می ماند
دوشنبه 17 مهر 1396
صفحه نگاه نخست: امیر ساعدیداریان* - برجام که نهایی شد، همه از احتمال نقض آن از سوی ایران سخن میگفتند؛ تلاش برای فرار هستهای شکستن سقف تعیینشده برای غنیسازی اورانیوم، فعالیت پنهانی در سایتهای اعلامنشده و هر آنچه خلاف توافق هستهای میان ایران و شش قدرت جهان بود.
اما آنچه امروز با گذشت حدود دو سال از این توافق شاهدش هستیم، نگرانی جهانی از احتمال نقض برجام توسط همان طرفی است که به این لفاظیها دامن میزد؛ ایالات متحده آمریکا. باراک اوباما، رییسجمهور سابق آمریکا و جان کری، وزیر خارجهاش حامیان اصلی این توافق در جامعه سیاسی آمریکا بودند اما دونالد ترامپ از همان روزهای ابتدایی آغاز بهکار خود بهعنوان رییسجمهور از پاره کردن برجام سخن به میان آورد.
حال به نظر میرسد زمان موعود برای اجرایی کردن این وعده رسیده؛ ترامپ که تاکنون دوبار پایبندی ایران به توافق هستهای را تایید کرده، قصد دارد پانزدهم اکتبر گزارش عدم پایبندی ایران را راهی کنگره کند؛ اقدامی که کنگره را در معرض یک تصمیمگیری مهم قرار میدهد. اگر کنگره ظرف 60 روزی که فرصت دارد، تصمیم به اعمال دوباره تحریمهای پیش از برجام بگیرد، تمام تلاشها و مذاکرات برای رسیدن به توافقی که میراث سیاست خارجی دولت قبلی آمریکا محسوب میشد، بر باد خواهد رفت.نکته قابل توجه در مورد برجام این است که به گفته کارشناسان این توافق در راستای منافع آمریکاست همانطور که جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا طی هفته گذشته در حضور کنگره گفت: «برجام توافقی است که رییسجمهور باید ماندن در آن را مدنظر قرار دهد». از این نکته مهمتر اینکه براساس گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی، ایران به مفاد توافق پایبند است. اما مشکل اینجاست که ترامپ و مشاورانش هیچ اعتقادی به اینکه عدم تایید پایبندی ایران به برجام منجر به نقض آن، اعمال دوباره تحریمها و ازسرگیری فعالیتهای هستهای از سوی ایران میشود، ندارند. از نظر آنها اعلام عدم پایبندی ایران منجر به انجام مذاکرات مجدد و ارتقای توافق فعلی میشود.
مسالهای که ترامپ و مشاورانش در نظر نگرفتهاند، این است که چرا ایران باید مذاکره برای یک توافق جدید با نمایندگانی از آمریکا را بپذیرد آن هم زمانی که این کشور تلاش میکند توافقی که همین دو سال پیش به امضا رسیده بود را نقض کند؟ و چرا متحدان آمریکا باید با این ترفند همراه شوند؟ چنین تصمیمی از طرف آنها بعید است. از ژانویه 2016 تاکنون تعداد هیاتهای تجاری اروپایی که برای ورود به بازار ایران وارد خاک کشورمان شدهاند، قابل شمارش نیست. یونیت اینترنشنال ترکیه، سینوپک چین، رویالداچشل انگلیس، گروه شرکتهای MECI سوئیس، پژو سیتروئن و رنوی فرانسه، ایرباس، فولکسواگن آلمان، بوئینگ آمریکا و زیمنس از جمله شرکتهای بزرگی هستند که در تلاش برای ورود به بازار ایران گوی سبقت را از رقبای خود ربودهاند.
یکی از عمده دلایلی که مقامات اروپایی رایزنی و گفتوگو برای ممانعت از نابود شدن برجام به دست ترامپ را آغاز کردهاند، همین بازار بزرگ و رقابتپذیر است. هلگا اشمید، دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در سخنرانی خود در انجمن ایران- اروپا گفت: «توافق هستهای ایران نتیجهبخش بوده و جهان بدون وجود این توافق ثبات کنونی خود را از دست خواهد داد.» طرفهای اروپایی توافق- آلمان، انگلیس و فرانسه- نهتنها با اعلام عدم پایبندی ایران مخالف هستند حتی منطق ترامپ برای مذاکره مجدد در مورد برنامه هستهای ایران را رد میکنند و آن را فقط یک توهم میدانند. اشمید در ادامه سخنانش گفت: «ما اروپاییها هر کاری لازم باشد برای حفظ این توافق انجام میدهیم.»
در این شرایط واضح است که با قرار گرفتن طرفهای اروپایی در کنار روسیه و چین که از همان ابتدا حامی برجام بودند، آمریکا در انزوایی قرار میگیرد که به دست خود ایجاد کرده و جهان منهای آمریکا به تعهداتش در چارچوب برجام ادامه خواهد داد. اگر خروج آمریکا از توافق با اعمال دوباره تحریمها علیه ایران همراه باشد، باز هم این ایالات متحده است که منزوی خواهد شد چراکه احتمال همراهی طرفهای اروپایی با آمریکا علیه ایران پس از توافق هستهای بسیار کاهش یافته است.
لینک این خبر در: